Zablokowanie przywrócenia na etat wymaga inicjatywy pracodawcy

Powyższe wnioski można wyprowadzić z wyroku Sądu Najwyższego z 18 maja 2017 r. (II PK 111/16). W tej sprawie powód był zatrudniony u pozwanego na stanowisku kierowcy autobusu. Po otrzymaniu anonimowego telefonu z informacją, że widziano, jak powód spuszcza paliwo z autobusu, pracodawca przeprowadził w trakcie pracy powoda kontrolę, podczas której wykrył w kabinie kierowcy bańkę z 5l paliwa i gumowy wąż. Pracownik wyjaśnił, że przedmioty te znalazł w przedziale pasażerskim i postanowił zabezpieczyć je w kabinie. Pracodawca nie uwierzył tym zapewnieniom i rozwiązał z kierowcą umowę o pracę w trybie dyscyplinarnym, podając jako przyczynę podejrzenie o kradzież paliwa. W postępowaniu w sprawie o wykroczenie pracownik został uniewinniony od zarzutu kradzieży paliwa. W wyniku odwołania od rozwiązania umowy o pracę, sąd rejonowy przywrócił go do pracy stwierdzając, że przyczyna rozwiązania umowy o pracę nie została wykazana, a ponadto rozwiązanie umowy nastąpiło z naruszeniem wymogów formalnych co do formy i terminu. Sąd odwoławczy, podzielając ustalenia faktyczne sądu I instancji, zmienił przedmiotowy wyrok, zasądzając w miejsce przywrócenia do pracy odszkodowanie za niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia. Sąd ten ocenił, że przywrócenie powoda do pracy byłoby niecelowe. Mimo że nie zostało wykazane, aby zachowanie powoda stanowiło ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych, to jednak mogło ono stanowić przyczynę utraty zaufania do niego. Ponadto powód był już zatrudniony u innego pracodawcy, co również miało przemawiać za niecelowością przywrócenia do pracy. Powyższy wyrok został uchylony przez Sąd Najwyższy, który wskazał, iż przepis art. 45 § 2 k.p. w związku z art. 56 k.p. pozwala sądowi pracy nie uwzględnić zgłoszonego w pozwie żądania przywrócenia do pracy i w jego miejsce orzec o odszkodowaniu tylko wtedy, „jeżeli ustali”, że przywrócenie do pracy byłoby niecelowe. To zaś wymaga odwołania się do konkretnych ustaleń faktycznych, a nie jedynie twierdzeń stron. Przy czym sąd nie ma obowiązku prowadzenia w tym zakresie postępowania dowodowego z urzędu. Zatem bez stosownej inicjatywy strony pozwanej sąd nie powinien sam poszukiwać argumentów za odmową orzeczenia o restytucji stosunku pracy. Sąd Najwyższy wyjaśnił także, że utrata zaufania nie może wynikać z czynu zarzucanego pracownikowi jako przyczyna rozwiązania umowy o pracę, którego popełnienia przez pracownika nie wykazano. Nie można również upatrywać niecelowości restytucji rozwiązanego stosunku pracy w podjęciu przez pracownika innego zatrudnienia, ponieważ to do niego należy ocena, które zatrudnienie chciałby kontynuować.